فلنج لوله به قطعات فولادی گفته می‌شود که روی آن سوراخ‌هایی برای اتصال طراحی شده است. این قطعات ، برای اتصال لوله‌ها جهت اقلام پایپینگی مورد استفاده قرار می‌گیرد ، به کمک فلنج‌ها می‌توان با پیچ و مهره یا گسکت ، قطعات را به هم متصل کرد و مسیر یا قطر لوله‌ها را تغییر داد. در صنایع حساس مانند پتروشیمی و سایر صنایع دقیق این فلنج ها با استفاده از هوش مصنوعی ساخته می شوند تا دقیقاً مطابق با نیاز ساخته شود.

فلنج لوله برای چه استفاده می شود؟

فلنج یک روش اتصال لوله ها ، دریچه ها ، پمپ ها و سایر تجهیزات است تا یک سیستم لوله کشی ایجاد شود. همچنین دسترسی آسان به تمیز کردن ، بازرسی یا اصلاح را فراهم می کند. فلنج معمولا جوش داده شده یا با پیچ دادن بسته می شوند. مفاصل فلنج بوسیله اتصال دو فلنج با یک واشر بین آنها برای ایجاد مهر و موم ساخته شده است. انواع فلنج لوله بیشتر در صنعت پترو و صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد.

مشخصات فلنج ها

مطابق استاندارد، مشخصات فلنج  که شامل موارد ذیل می باشد باید بر روی فلنج لوله حک گردد.

1. نام تجاری تولید کننده فلنج
2. سایز اسمی لوله (قطر خارجی لوله که فلنج به آن جوش داده می شود).
3. مقدار فشار قابل تحمل (کلاس فلنج).
4. شکل سطح فلنج (مهم ترین قسمت تشکیل دهنده یک فلنج می باشد).
5. سوراخ ها (گاهی بعنوان ضخامت دیواره نیز بیان می شود).
6. مواد تشکیل دهنده فلنج (مطابق استاندارد ASTM این عدد بیانگر مشخصات مواد خام مورد استفاده برای تهیه فلنج می باشد).
7. شماره یا کد مربوط به عملیات حرارتی صورت گرفته بر روی فلنج

انواع فلنج لوله

قبل از خرید فلنج باید بدانید که انواع آن چیست و چه کاربردی دارد. در غیر این صورت در هنگام تهیه فلنج با مشکل بر می خورید.

فلنج با سطح ساده  (Flat Face)

برای اتصال شیرها و اتصالات چدنی و فلنج های غیر فولادی پمپ ها از این نوع فلنج استفاده می گردد. همچنین برای خطوط فشار پائین مانند: (Cooling water-CWR-CWS) که نشتی زیاد مهم نباشد نیز از این نوع فلنج ها استفاده می شود. جهت آب بندی اتصالات نیز از واشرهائی استفاده می شود که قطر خارجی آنها برابر قطر خارجی فلنج است. این واضح همچنین امکان اتصال دو قطعه را غیر ممکن می کند و در نتیجه امکان شکست قطعات نیز کاهش می­یابد.

در این نوع از فلنچ ها سطح یک فلنج که باید در مقابل سطح دیگر قرار گیرد صاف می باشد. معمولاً فلنچ های چدنی و یا فولادی که در فشارهای کم کاربرد دارند از این نوع ساخته می­شوند.

فلنج با سطح برجسته (RAISED FACE)

در این نوع فلنجها سطح فلنج که درمقابل فلنج لوله دیگر قرارگرفته و بر روی آن لایی قرار داده می‌شود نسبت به سطح کلی فلنج برجسته تر ساخته می‌شود. بر اساس استاندارد طراحی مقدار برجستگی درتمام اندازه‌ها برای کلاسهای ۱۵۰و ۳۰۰ برابر ۱٫۶ mm وکلاسهای بالاتر برابر ۶٫۴ mm می‌باشد. در قسمت برجستگی ممکن است سطح کاملاً صیقلی (smooth finish) و یا دارای شیار (serrated finish) باشد واین شیارها یابصورت هم مرکز ویا حلزونی می‌باشد که روش ساخت آن در استاندارد (mss-sp-۶ مشخص گردیده است (معمولاً عمق شیارها ۰٫۴mm وفاصله آن از هم ۰٫۸ mm می‌باشد)

Weld Neck Flange یا فلنج گلودار جوشی:

فلنج گلودار دارای یک گردن مخروطی است که شعاع این گردن در انتها با قطر لوله برابر و به آن جوش می‌شود. وجود این گردن باعث تقویت تحمل فلنج می‌گردد. این نوع فلنج لوله برای تحمل فشارهای بالا و دماهای زیر صفر و همچنین بارهای نوسانی و ارتعاشی مناسب است.

   Blind Flange یا فلنج کور

یک صفحه گرد بسته که در پایان میسر لوله کشی و مسیرهای دارای فشار به کار می‌رود. این نوع فلنج و همچنین پیچ‌های آن عموماً فشار بیشتری نسبت به دیگر فلنج‌ها تحمل می‌کند که ماکزیمم این فشار در مرکز آن قرار دارد. با توجه به کلاس فلنج می‌تواند فشار متناسب را تحمل کند.

     Slip on Flange یا فلنج روکار 

این نوع فلنج لوله در سرویسهای معمولی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نصب آن ساده است و مقاومت آن در برابر فشار داخلی دو سوم و در برابر بار خستگی یک سوم فلنج گلودار و هزینه نصب آن مقداری بالاتر است.

   Lap joint Flange یا فلنج لبه دار

همانند فلنج معمولی است که لایه پایینی وجود نداشته و انتهای آن پخ دارد و لوله در سر دیگر جوش لب به لب می‌شود. این فلنج با سیال تماس ندارد و هزینه آن از فلنج گلودار یک سوم بیشتر است و مقاومت در برابر خستگی آن تنها یک دهم فلنج لوله گلودار است.

Socket weld Flange یا فلنج با جوش محفظه ایی

همانطور که از اسم آن پیداست این فلنج محفظه‌ای دارد که لوله درون آن قرار می‌گیرد. اگر این فلنج از داخل هم جوشکاری شود، مقاومت در برابر خستگی آن یک و نیم برابر و مقومت استاتیکی آن برابر فلنج Slip on می‌شود.

 Screw Flange یا فلنج رزوه ایی 

درون این فلنج‌ها رزوه کار شده است و لوله می‌تواند درون آن پیچ شود. از مزایای این فلنج‌ها عدم احتیاج آنها به جوشکاری است. البته در صورت لزوم و فشارهای بالا می‌توان از جوش نیز در آنها استفاده کرد. کارایی این فلنج‌ها در فشارهای بالا است.

 Orifice Flange یا اریفیس فلنج ( انواع فلنج )

این فلنج در واقع همان فلنج گلودار و در برخی موارد روکار است که در راستای شعاع دارای سوراخ است. این سوراخ‌ها به منظور اندازه‌گیری جریان سیال مایع یا گاز استفاده می‌شود.

کاربرد فلنج لوله در صنعت و تاسیسات

اگرچه هزینه فلنج لوله نسبت به جوشکاری بالاتر است، اما مزیت‌هایی که در استفاده از این روش وجود دارد، سازندگان را نسبت به استفاده از این قطعات، ترغیب کرده است. مزیت‌هایی از جمله:

• تغییر سایز و ابعاد لوله
• اتصالات لوله به تجهیزات مانند اتصالات پمپ،کمپرسور و…
• تغییر متریال و نوع لوله
• اتصال به شیر و اقلام دیگر در صورت نیاز به تعویض
• اتصال به تجهیزات ابزار دقیق که نیاز به کالیبراسیون دارند
• اتصال به لوله و مواردی که نیاز به جداسازی دارد.