لوله سیاه و لوله سفید از جمله لوله های درزدار است که به آن بادرز نیز گفته می شود و عموما از آلیاژ آهن و فولاد در صنعت تولید می شوند. این لوله ها بر اساس نوع کاربردشان و حتی محل استفاده از آن ها با یکدیگر تفاوت دارند ما در این مقاله می خواهیم شما کاربران گرامی را با بیشتر از پیش با لوله های سیاه و سفید آشنا کنیم از این رو به تعریف جداگانه هر کدام تفاوت میان آن دو و فواید و معایب آن ها می پردازیم.
لوله سیاه و لوله سفید
درست است که لوله سیاه و سفید هر دو از نظر فرآیند تولید یکی است ولی از نظر آلیاژ و نوع کاربرد با یکدیگر تفاوت های بسیار دارند برای این که بهتر به این موضوع پی ببریم باید تعریفی جداگانه از تولید تا محل مصرف این دو لوله در اختیار داشته باشیم تا بتوانیم این دو را با یکدیگر مقایسه کنیم و بتوانیم در زمان خرید بهترین انتخاب را داشته باشیم.
لوله سیاه
Welded Steel pipes لوله درزدار سیاه که به نام لوله درزدار سنگین یا لوله ی گازی نیز شناخته می شود. لوله سیاه در واقع از یک ترکیب سبک کم فولاد ساخته شده است فولاد، آلیاژی از آهن است که بین 0.002 تا 2 درصد از وزن آن از کربن تشکیل شده است این باعث مقاومت در برابر خوردگی بسیار بهتر نسبت به لوله کشی آهن سنتی می شود. لوله سیاه، از ظاهر سیاه است. رنگ تیره از اکسید آهن تشکیل شده در سطح آن در طول تولید است. آن ها از لحاظ سایز و قطر و… دارای تفاوت های بسیاری هستند و نسبت به آن دسته بندی می شوند.
اما از نظر جوشکاری به چهار دسته تقسیم می شوند و این چهار دسته شامل: – جوشکاری با مقاومت الکتریکی یا ERW – جوشکاری ذوبی الکتریکی EFW – جوشکاری قوس زیر آب یا مهیچه ای یا SAW – جوشکاری مارپیچ یا همان اسپیرال هستند. کاربرد این لوله ها اکثرا برای انتقال گاز و آب به مناطق روستایی و یا به عنوان لوله های محافظ سیم‌کشی الکتریکی و لوله هایی که بخار فشار بالا و هوا را انتقال می دهند و علاوه بر این، لوله‌های فولادی سیاه در صنایع نفت و گاز به عنوان لوله های انتقال مقادیر زیادی نفت برای مناطق دور افتاده نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
لوله سفید
GALVANIZED PIPES یا همان لوله گالوانیزه نوعی لوله ی فولادی است که با فلز روی (Zn) پوشش داده می شود به این عمل گالوانیزاسیون گفته می شود برای محافظت و جلوگیری از اکسید و خوردگی برخی از فلزات , بر روی آنها عمل گالوانیزسیون انجام می شود. پس از تولید لوله سیاه آن ها را از هر گونه آلودگی و گرد و غبار پاک کرده و لوله را آماده اجرای گالوانیزاسیون می کنند. عمل گالوانیزاسیون معمولا به دو صورت انجام می گیرد نورد سرد یا همان روش الکترولیز و روش نورد گرم که در آن روش لوله سیاه را به داخل وان روی مذاب فرو برده و عمل گالوانیزاسیون انجام می گیرد.
از نظر جنس و آلیاژ لوله گالوانیزه را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
- لوله گالوانیزه آهنی
- لوله گالوانیزه فولادی
لوله گالوانیزه آهنی
آلیاژ به کار رفته در فرآیند تولید لوله گالوانیزه آهنی از آهن سفید نورد شده است پس از آنکه مرحله خم کاری به پایان رسید و دو سر لوله به یکدیگر رسید درز آن توسط دستگاه های درز جوش بهم جوش داده می شود و سپس لوله را در فلز روی مذاب فرو می برند. به همین علت آن ها را لوله های با درز یا درزدار نیز می گویند. معمولا گالوانیزه آهنی را از روی رنگ خاکستری که دارد به راحتی می توان تشخیص داد. این لوله ها بر اساس نیاز به دو صورت سنگین و سبک در صنعت تولید می شوند. لوله گالوانیزه ها توسط دنده پیچ به همدیگر متصل می شوند.
لوله گالوانیزه فولادی
این لوله های که در بازار با اسم لوله آهنی سفید شناخته شده شاید از نظر نام فرقی بین این لوله ها قائل نشوند اما فی الواقع با هم تفاوت های بسیاری دارند چه از نظر آلیاژ و چه از نظر وزن مثلا لوله فولادی از وزن کمتری نسبت به لوله آهنی برخوردار است به این دلیل که فولاد وزن کمتری نسبت به آهن دارد لوله فولادی از جنس ورق فولاد نرم است این ورق ها را درون دستگاه قرار داده و پس از حالت گرفتن درز میانی جوش داده می شود و برای این که مقاومت آن را بالا تر ببرند آن را بعد از اتمام درون وان روی فرو برده و مرحله گالوانیزاسیون انجام می شود. یکی از دلایل استفاده بیشتر لوله فولادی نسبت به لوله آهنی این است که مقاومت در برابر خوردگی اسیدی در لوله فولادی بیشتر از لوله آهنی است.
تفاوت بین لوله سیاه و لوله سفید
تفاوت بین این دو لوله بسیار هستند که ما در زیر به چند نمونه از مهمترین آن ها اشاره می کنیم:
- تفاوت ظاهری: همانطور که گفته شد هر دو جزو دسته لوله های فولادی درزدار هستند با این تفاوت که لوله سفید یا گالوانیزه را در مرحله پایانی در وان روی مذاب فرو می برند که آن باعث می شود رنگی براق به خود بگیرد.
- عایق: لایه گالوانیزه یا رویی که سطح لوله سفید را پوشش می دهد کاربرد عایق را دارند به این صورت که در نواحی که هوا حالت شرجی یا رطوبت مثل درون خاک برای ماندگاری بهتر و بیشتر از لوله گالوانیزه استفاده می شود.
- مقرون به صرفه بودن: لوله های سفید نسبت به لوله های سیاه گران قیمت تر هستند به این دلیل که پوششی که از روی لوله سفید را پوشنده است هزینه بیشتری برای تولید دارد پس درنتیجه یمت بیشتری نسبت به لوله سیاه دارد.
- کاربرد از نظر نوع آلیاژ: لوله های سیاه معمولا برای انتقال گاز کاربرد دارند و برای جا به جایی مایعات به دلیل ضریب پوسیدگی بالای آن ها نمی توان از لوله سیاه استفاده کرد، در این شرایط باید از لوله های روکش گالوانیزه استفاده کرد که در برابر پوسیدگی مقاوم ترند.
مزایای استفاده از لوله های فولادی و گالوانیزه
آن ها دارای مزایای بسیاری هستن که در زیر به چند نمونه از آن ها اشاره می کنیم:
- پوشش لوله های سفید از روی است و همین امر باعث طول عمر این لوله سفید بالا بوده و بین ۴۰ تا ۵۰ سال می باشد و همین امر می تواند در طولانی مدت باعث صرفه جویی در هزینه ها نیز شود.
- لوله سیاه ، دارای دقت بالا ، ضخامت یکنواخت دیوار و روشنایی بالای سطح داخلی و خارجی (نکات: روشنایی سطح لوله های فولادی بستگی به سطح درجه ورق فولاد دارد.)
- مقاومت بسیار بالا در مقابل انواع فشارها به این صورت که پوشش ایجاد شده با استفاده از روش گالوانیزاسیون، به علت ساختار متالوژیکی از دوام بالایی برخوردار است.
- مقاومت در برابر خوردگی محصولات گالولانیزه بسیار بالا است آن هم به دلیل آلیاژ رویی است که در پوشش آن به کار گرفته شده این لوله ها در برابر اسید و…. از مقاومت بسیار بالایی برخوردار هستند.
- لوله های فولادی این امکان را به مشتریان گرامی می دهد که لوله با هر سایز و قطری که می خواهند سفارش دهند این یعنی که در سایز و قطر های متفاوتی از این لوله در صنعت وجود دارد و تولید می شود.
- مقاوم در برابر آتش سوزی این لوله ها به خاطر آلیاژ به کار رفته در فرآیند تولید از مقاومت در برابر حرارت بسیار بالایی برخوردار هستند و در زمان آتش سوزی در برابر آتش بسیار مقاوم هستند.
- با تغییر پیدا کردن دمای آب در لوله های فلزی،تغییر طول کمی در این نوع لوله ها رخ میدهد و این مزیت باعث میشود در شرایط گرمایی و انبساط مانع از انحنا در لوله شود و در شرایط سرد شدن و انقباض مانع به وجود آمدن تنش در آنها شود.
معایب این لوله ها
البته که لوله های فولادی مانند لول های دیگر معایبی هم دارد مثل:
- جدار داخلی این لوله ها پس از مدتی رسوب می گیرد خوردگی و پوسیدگی شدید از جداره های داخلی و خارجی که باعث کوتاه شدن عمر این لوله ها می گردد.
- نصب سخت و زمانبر به این علت که برای نصب این لوله ها یا وصل کردن انواع اتصالات به آن ها باید حتما از یک جوشکار ماهر برای جوشکاری این نوع لوله ها استفاده نمود.
- احتمال آسیب به لوله در هنگام لوله کشی مثلا: ممکن است پوشش و دیوارها طی مرحله لوله کشی آب و فاضلاب توسط شخص ثالث آسیب ببیند.
- اگر بخواهید که از سیستم ضد زنگ زدگی استفاده کنید در این صورت هزینه های طراحی و ساخت لوله های فولادی افزایش می یابد.