لوله گالولنیزه در واقع همان لوله درزدار یا لوله سیاه است فقط با یک لایه براق بر روی آن جهت مقاومت در برابر رطوبت خاک و شرایط جوی. معمولا در شرایط جوی شرجی یا مکان هایی که از رطوبت بالایی برخوردار هستند به علت پوسیدگی آهن از لوله های گالوانیزه استفاده می شود.
لوله گالوانیزه چیست؟
لوله هایی هستند از جنس فولاد یا بهتر است بگوییم لوله فولادی سیاهی است که در فرآیند تولید آن از آبکاری روی استفاده شده به این صورت که روی لوله یک لایه از جنس روی وجود دارد که نقش حفاظت در مقابل رطوبت را بر عهده دارد به این عمل گالوانیزاسیون می گویند. برای محافظت و جلوگیری از اکسید و خوردگی برخی از فلزات , بر روی آن ها عمل گلوانیزسیون انجام می شود در این روش پوششی از فلز روی را بر روی فلزات قرار می دهند این لایه که ناشی از ترکیباتی مانند فلز روی و برخی از ترکیبات آهن است.
چند مدل گالوانیزاسیون وجود دارد؟
فرآیند گالوانیزاسیون لوله های سیاه به دو صورت انجام می گیرد:
- گالوانیزاسیون به روش نورد گرم
- گالوانیزاسیون به روش نورد سرد
روش نورد گرم
در این روش ( لوله گالوانیزه نورد گرم ) لوله مورد نظر را در وان های روی مذاب با دمای بالا غوطه ور می‌کنند در ابتدا فلز یا لوله باید کاملا تمیز و شستشو شود تا از چسبندگی مناسب بین فلز و پوشش روی اطمینان حاصل شود. بعد از فرآیند تمیز کاری بایستی ذرات اکسیدی باقی مانده نیز از فلز پایه پاک شود. سپس فلز در حمام روی مذاب غوطه ور شده بعد از خروج از وان ، لایه روی، با اکسیژن و کربن واکنش انجام داده و به دلیل اینکه بین فولاد و روی مذاب نیز واکنش شیمیایی صورت می‌گیرد و چندین لایه مرکب از آهن و روی ، تشکیل می‌شود.
در نتیجه تبدیل به لایه‌ای مقاوم در برابر خوردگی و زنگ زدگی و سایش ایجاد می‌کند و چسبندگی متالورژیکی بین پوشش روی و فلز ایجاد می شود به این روش گالوانیزاسیون گرم گفته می شود. با این روش عمر لوله گالوانیزه به 25 تا 30 سال افزایش پیدا می کند کاربرد این روش معمولا برای عایق کردن ریل یا دکل های مخابراطی یا گارد ریل ها و یا هر نوع فلزی که قرار است در فضای باز از آنها استفاده شود از این پوشش بر روی فلزها استفاده می شود تا دوام و مقاومت کافی را در برابر شرایط جوی داشته باشند.
روش نورد سرد
برخلاف روش قبل در این روش از حمام روی مذاب استفاده نمی کند و بجای آن از یک جریان الکتریکی گذرنده از محلول الکترولیتی به منظور انتقال یون های فلز روی (Zn) بر روی فلز پایه انجام می شود. در این روش با اعمال جریان مستقیم الکتریکی و فرایند الکترولیز پوشش گالوانیزه بر روی لوله انجام شود به این صورت که در این روش نمک روی را داخل محلول آبی یا اسیدی (الکترولیت) ریخته و به محصول اسپری الکترولیز می شود.
در این روش به علت نهوه اجرای پوشش بر روی سطح لوله، پوشش لوله یا همان ضخامت گالوانیزاسیون حدود 20 میکرون است که این ضخامت نسبت به نورد گرم خیلی کمتر است و به همین دلیل عمر مفید این لولها بین 6 تا 8 سال می باشد.فلزاتی که گالوانیزه سرد می‌شوند،به دلیل سطحی بودن پوشش در صورت ایجاد خراش عمیق بر روی سطح آنها، دچار اکسیداسیون در لایه های زیرین می‌شوند. همین فرآیند یکی از علل عمر کوتاه این نوع گالوانیزه است از این روش به علت ضخامت کم آن در تولید لوله با ضخامت کم یا در صنایع قطعه سازی و تولید پیچ و مهره استفاده می شوند.
تفاوت نورد سرد و نورد گرم در فرآیند گالوانیزاسیون
لوله ای که در فرآیند نورد گرم تولید می شود دارای خصوصیات و ویژگی های خاصی نسبت به نورد سرد است که در ادامه به آن می پردازیم.
لوله نورد گرم قدرت استحکام بیشتری نسبت به لوله نورد سرد دارد.
ضخامت و تراکم پوشش گالوانیزه به روش گرم بیشتر از روش سرد است.
در گالوانیزاسیون گرم میزان فلز روی مصرفی آن نسبت به روش سرد بیشتر است.
زبری سطح لوله گالوانیزه سرد بیشتر بوده و همچنین از خواص مقاومت به خوردگی کمتری نیز برخوردار است.
لوله نورد گرم دارای سطح براق تری نسبت به لوله نورد سرد است.
طول عمر لوله های گالوانیزه نورد گرم بیشتر از نورد سرد می باشد.
مقرون به صرفه بودن لوله نورد گرم نسبت به لوله نورد سرد.
انواع لوله گالوانیزه از نظر آلیاژ
بر مبنای نوع جنس فلزی یا همان آلیاژ که لوله گالوانیزه از آن ساخته می شود این لوله ها به دو دسته کلی زیر تقسیم بندی می شوند:
- لوله های گالوانیزه آهنی
- لوله های گالوانیزه فولادی
لوله های گالوانیزه آهنی
لوله ی گالوانیزه آهنی از جنس آهن سفید نورد شده می باشد که به آن ها لوله درز دار نیز گفته می شود که به دو نوع متوسط و سبک تقسیم می شوند. این لوله ها معمولا به رنگ تیره و خاکستری ساخته می شوند که یکی از مشخصه های این لوله ها می باشد.که در این لوله ها درز ایجاد شده هنگامی که ورقه های نورد به شکل استوانه در آورده می شود لبه ها و شکاف ایجاد شده به وسیله دستگاه های مخصوص به یکدیگر متصل گردیده و جوش داده می شوند و پس از آن لوله در حمام فلز روی که به حال مذاب در آمده فرو برده شده و گالوانیزه می شود.
لوله های گالوانیزه فولادی
این لوله ها در بازار بیشتر با نام لوله های آهنی سفید شناخته می شود از آنجایی که لوله فولادی از جنس فولاد نرم می باشد لوله های فولادی گالوانیزه نسبت به لوله های گالوانیزه آهن سبک تر هستند. برای ساخت آن ورق فولاد را با با فشار از داخل قالب عبور می دهند و بعد از آن درزهای موجود را بهم جوش می دهند تا فاصله و درز لوله ها از بین برود در گام بعدی برای جلوگیری از زنگ زندگی لوله ها در یک ظرف از گالوانیزه یا همان روی پوشش می دهند. از این لوله ها جهت تهویه استفاده می شوند و یا در تخلیه فاضلاب ساختمان ها نیز از این نوع لوله ی گالوانیزه فولادی استفاده می گردد.این لوله ها با آب مشکلی ندارند و در مجاورت با آب که باشند باعث سخت تر شدن هر چه بیشتر آنها خواهد شد.